logo stadsmuseum Lier

  • nl
  • en
  • fr
  • de

Topstuk: reliekschrijn Sint-Gummarus

Het zilveren reliekschrijn met reliekboom en het reliekostensorium van Sint-Gummarus maken sinds 2023 deel uit van de Vlaamse topstukkenlijst.

Het zilveren reliekschrijn uit 1682 vervangt een ouder houten exemplaar. Het komt in twee fases tot stand. In 1681-1682 vervaardigt Antwerps zilversmid Wierick Somers het schrijn dat steunt op verguld houten leeuwen gemaakt door de Antwerpse beeldhouwer Lodewijk Willemsens. Jan Baptist Verberckt voegt in 1784-1785 twee zilveren engelen toe. Bovenop het schrijn worden afwisselend een houten borstbeeld van H. Gummarus en een zilveren reliekboom geëxposeerd. De boom wordt in 1665-1666 gesmeed door Johannes de Fallais, het borstbeeld in 1705 gesneden door Petrus Malderus.

Voor de realisatie van dit barokschrijn werken de edelsmid Wierick Somers (z.d. - 1717) en de beeldhouwer Lodewijk Willemsens (1630-1702) nauw samen. Somers bewerkt met hamers en ponsen zilveren platen tot virtuoze reliëfs. Beeldhouwer Willemsens maakt de vier leeuwen die het schrijn dragen en die het Lierse stadswapen vasthouden. Tijdgenoten roemen hem voor de hoge kwaliteit van zijn modellen. Nicodemus Tessin schrijft in 1687: "ist sonstens auch der beste, undt sonderlich in modellen".

Het schrijn heeft de vorm van een sarcofaag. Op de bolvormige wanden zijn medaillons uitgewerkt met taferelen uit het leven van H. Gummarus. Het deksel bestaat uit een sokkel geflankeerd door een voluut. Op de sokkel zien we het wapenschild van het Sint-Gummaruskapittel. Het gehele schrijn is omrand en opgevuld met ranken van bladeren en vruchten.

Het Sint-Gummaruskapittel plaatst de opdracht voor het maken van het schrijn. In totaal zullen ze er 5058 gulden voor betalen. Het bedrag wordt via giften van Lierse burgers en organisaties opgehaald. Een grote som geld komt van priester Gaspar Smits. Hij schenkt bij zijn overlijden 500 gulden. De opdrachtgevers, donateurs en Wierick Somers laten hun naam op het schrijn graveren.


Het wonder van de boom met op de achtergrond de ontmoeting van H. Gummarus en H. Rumoldus. Dit is een bekend thema uit het leven van H. Gummarus. Wierick Somers baseert zich voor de uitwerking op bestaande composities uit prenten.


Het wonder van de bron met op de achtergrond het wonder van het kind met de slang en de ploeg door landarbeiders getrokken. Dit zijn bekende fragmenten uit het leven van H. Gummarus. Ook hier laat Wierick Somers zich inspireren door de prentkunst.


De nederlaag van de Saracenen is een minder bekend verhaal waarbij H. Gummarus soldaten naar de overwinning leidt in een oorlog tegen ongelovigen. Wierick Somers zet het thema neer in een dynamische compositie. Met een minimum aan personages en paarden bereikt hij een maximum effect van strijd, verwarring en overwinning.


De moord op priester Fredegerus behoort niet tot het levensverhaal van H. Gummarus. Wierick Somers levert hiermee de vroegst bekende voorstelling van dit tafereel. Hij kiest voor het meest dramatische moment, de moord tijdens de eucharistie. Achter het altaar staat een beeld van H.Gummarus. Hij straft de twee aanvoerders, Noormannen, met de dood en blindheid.


Reliekostensorium, gesmeed door Johannes de Fallais in 1665-66 in opdracht van Lierse rederijkerskamer de Groeyenden Boom.
© KIK-IRPA, Brussel / fotograaf: Bernard Janssens

 


De relieken van Gummarus zelf zitten in een kleiner koperen kistje met glazen wanden dat in het zilveren schrijn wordt geplaatst. Elke 25 jaar opent de bisschop het kistje om de echtheid van de relieken te bevestigen en verzegelt hij het opnieuw.